# Chytre państwo dwa razy traci!

Umowy śmieciowe – czyli chytre państwo dwa razy traci

Utworzono: 17 stycznia 2014

Rząd prowadzi walkę z tzw. umowami śmieciowymi. Oprócz tego, że sama walka propagandowo sprzedaje się w zasadzie nieźle, to łatwo przypuszczać, że temat z pewnością niedługo przycichnie, gdyż trudno spodziewać się rozwiązania tego problemu. Po pierwsze, nie jest powiedziane czy zlikwidowanie umów śmieciowych w ogóle jest korzystne, z drugiej strony czy jest możliwe i wreszcie, czy przypadkiem umowy te już nie są de facto „zlikwidowane”.

Przyjrzyjmy się tej ostatniej kwestii. Art. 22 § 1² Kodeksu pracy już dziś stanowi: „Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1”. Oznacza to, że zakazane jest już dziś, na podstawie obecnych przepisów, regulowanie stosunku identycznego jak stosunek pracy na podstawie umów cywilnoprawnych. Można więc uznać, że w polskim prawie już teraz obowiązuje przepis, który „likwiduje” umowy śmieciowe. Dlaczego więc umów śmieciowych jest tak dużo? Dlaczego pracownicy nie chcą dochodzić praw, które im są dane? Ano dlatego, że pracownicy nie chcą konfliktować się z pracodawcą, nie chcą stracić źródła utrzymania, i godzą się na taką umowę.

Czy możliwa jest szczelniejsza regulacja? Owszem, w dociskaniu przedsiębiorców polskie państwo bije rekordy kreatywności. Pewnie możliwe, jest zwiększenie kompetencji Inspekcji Pracy albo stworzenie nowego ciała – jak nasz rząd to lubi. Pewnie możliwe jest choćby wpisanie – kuriozum, ale jest to możliwe – wprowadzenie stosownych przepisów karnych z przeznaczeniem dla pracodawców cywilnoprawnych. Pewnie rząd po to nie sięgnie. Przypuszczać można, że czeka nas więc – o ile cokolwiek nas czeka – kolejna próba zakazu zawierania umów cywilnoprawnych. Niestety, podstawą prawa cywilnego jest zasada swobody umów, w myśl której umowy przedstawione w Kodeksie cywilnym nie zamykają zbioru możliwych do zawarcia umów. Przypuszczać można, że po „ozusowaiu” choćby umowy o dzieło przedsiębiorcy uciekną do innych umów cywilnoprawnych. Jest to więc walka z wiatrakami.

Przedsiębiorcy nie zawierają z pracownikami umów cywilnoprawnych, nie dlatego że – w myśl marksistowskiej retoryki – nienawidzą pracowników i chcą im odebrać wszelkie prawa. Jest wprost przeciwnie. Przedsiębiorcy zawierają takie umowy, bo chcą dać danej osobie pracę. Gdyby musieli zawrzeć umowę o pracę nie byłoby ich stać na to stanowisko pracy. Zatrudnionych w danej firmie nie byłoby 20 osób na umowę o dzieło ale np. 10 na umowę o pracę. Wreszcie umowy śmieciowe, choć z ciężkim sercem, wybierają sami pracownicy. Pracodawca składa im ofertę: 2 000 zł netto na umowę o dzieło albo 1 200 zł netto na umowę o pracę. Pracodawca ma po prostu określoną kwotę na dane stanowisko pracy, a ile pójdzie z tego do kieszenie pracownika, a ile do kieszeni państwa, to już wybór samego pracownika.

Umowa o pracę staje się reliktem prawnym, coraz bardziej związanym wyłącznie z zatrudnieniem w sektorze publicznym. Jest to rzecz jasna bolączka dla budżetu państwa, którego wpływy składkowe spadają i spadać będą. I tutaj – a nie w niedoli pracowników – należy upatrywać motywacji rządu do „ozusowania” kolejnych rodzajów umów. Jeżeli jednak rząd rzeczywiście chciałby zainicjować powrót do umów o pracę, musiałby przeprowadzić szeroką kampanię drastycznego zmniejszenia kosztów pracy. Nie sądzę, aby to było w najbliższym czasie realne.

Bartłomiej Królikowski – prawnik, samorządowiec, publicysta kwartalnika „Myśl.pl”.

źródło: mysl24.pl