# Islam przegrywa w każdej dziedzinie.

Rozmowa magazynu „Der Spiegel” z Pervezem Hoodbhoyem, fizykiem jądrowym z Uniwersytetu Quaid-e-Azam w Islamabadzie.
Spiegel: Panie Hoodbhoy, regularnie ostrzega pan przed radykalizacją wśród muzułmanów. Na jakich przykładach pan to obserwuje?
Hoodhoy: Na początku lat 70, gdy zacząłem pracować na uniwersytecie Quaid-e-Azam w Islamabadzie, tylko pojedyncze studentki nosiły burki. Dzisaj około 70% wszystkich kobiet na uczelni chodzi totalnie zakrytych. Tylko 30% ubiera się normalnie.
- Czy rozmawia Pan na ten temat ze studentkami?
- Pytam je czasami. Odpowiadają mi, że islam tego od nich wymaga. Inne mówią, że noszą burkę albo hidżab, ponieważ większość kobiet tak się ubiera. Inne odpowiadają z kolei, że czują się w ten sposób bezpieczniejsze, gdy stoją na przystanku, wtedy nikt im się nie naprzykrza.
- Czy ścisłe przestrzeganie nakazów religii nie jest głównym powodem zakrywania ciała?
- Jest. Przeżywamy właśnie wielką kulturową rewolucję w świecie islamskim. Każdy kraj islamski, nie tylko Pakistan, jest nią w mniejszym lub większym stopniu dotknięty. Pakistan się zmienia, Afganistan się zradykalizował, tak jaki Iran i Irak, i wiele krajów w Afryce Północnej i świecie arabskim. Prędzej czy później także w Syrii będziemy oglądali zakryte kobiety. Ale spójrzmy na islamskie społeczności w Europie i USA – one są zainfekowane przez ten sam zarazek. Wymaga się od nich, żeby pokazali, że są inni. Burka jest środkiem do tego celu. Ten strój jasno pokazuje: identyfikuję się z islamem. Ta tożsamość jest ściśle powiązana z poczuciem bycia ofiarą historii. Ta mieszanina nastrojów i strachu prowadzi do niezdrowych zachowań.
- Uważa Pan, że społeczeństwa islamskie poniosły klęskę. Dlaczego?
- Jest na świecie około 1,5 miliarda muzułmanów, ale w żadnej dziedzinie nie udało im odnieść się istotnego sukcesu. Ani politycznego, ani społecznego, w naukach ścisłych, sztuce, czy literaturze. Modlą się i poszczą z największym oddaniem zamiast podjąć starania o poprawę warunków życia wewnątrz muzułmańskiej społeczności.
- Ostatnio mieliśmy Arabską Wiosnę, podczas której której muzułmanie walczyli o poprawę warunków bytu.
- Arabska Wiosna była tylko odpowiedzią na autokratyczne rządy i despotyzm. Protesty te nie były jednak żądaniami kulturowego i gospodarczego renesansu. Nie należy oczekiwać po nich większych zmian. Rzeczywisty postęp może być tylko wtedy, gdy na polityczną przemianę wpłyną zmiany kulturowe oraz zmiany na rynku pracy. Arabscy muzułmanie muszą odrzucić swoją fałszywą, ale szeroko rozpowszechnioną wiarę w to, że nauka zawiera elementy religii. Mentalność „inszallah”, w której za wszystko odpowiedzialny jest Allah, stoi w sprzeczności z naukowym sposobem myślenia. Pomijając to, mamy ciągłe przerwy w pracy na wykonywanie religijnych obowiązków. Żeby być konkurencyjnym w nowoczesnym świecie trzeba poprawić punktualność i przestrzeganie zasad, które ustalają ludzie, nie Allah.
- Czy otrzymuje Pan pogróżki z powodu swoich wypowiedzi?
- Nie otrzymuje gróźb ale wielu stara się utrudnić mi życie. Zostałem właśnie zwolniony z Lahore University of Management Sciences gdzie wykładałem fizykę. To bardzo postępowa prywatna uczelnia, ale w tym społeczeństwie są granice tego, co można powiedzieć. Tu w Islamabadzie też nie jest mi łatwo. Ponieważ jestem mianowanym profesorem, nie można mnie łatwo zwolnić, lecz od miesięcy nie otrzymałem pensji.
- Są jednak postępowi muzułmanie, których można uznać za część nowoczesnego świata. Ich stosunek do religii jest również nowoczesny. To, co Pan mówi, jest w stosunku do nich niesprawiedliwe.
- Oczywiście na początku XX wieku w społecznościach islamskich były próby modernizacji. Pakistan w momencie utworzenia był bardzo nowoczesny. Egipt, Indonezja, Iran – to były społeczeństwa, które postrzegały wykształcenie i postęp jako wartość. Wszystko się zmieniło. To ma wiele przyczyn. Arabski nacjonalizm zawiódł. A Zachód może dbać o swoje interesy niezależnie od rozwoju społeczeństw islamskich, na przykłąd jeśli chodzi o ropę. Gdy nic się nie udaje, ludzie kierują się ku religii.

Prevez Hoodbhoy

- Muzułmanie stawiają sobie pytanie: Dlaczego minęły czasy naszej świetności? Odpowiedzi udzielają im mułłowie: ponieważ nie jesteście szczególnie dobrymi muzułmanami! Módlcie się! Pośćcie! Przemyślcie swoją interpretację islamu! Zakrywajcie swoje kobiety! W ten sposób nie będzie postępu. Obecnie przeżywamy tego konsekwencje. Radykalni sunnici zabijają szyitów tylko dlatego, że uważają ich za niewiernych.
- Czy można zatrzymać ten proces?
- Społeczeństwa muszą przebrnąć przez swoje krwawe doświadczenia. W ten sposób Europa stała się świecka. Wcześniej trwały ciągłe wojny między katolikami i protestantami. Dopiero gdy rozlew krwi trwał zbyt długo, ludzie opamiętali się. Obawiam się, że właśnie teraz przechodzimy przez te doświadczenia.
Tłumaczenie Michał D.
Pervez Amirali Hoodbhoy to pakistański fizyk jądrowy, eseista i analityk wojskowy. Jest także działaczem społecznym. Założona przez niego organizacja Mashal publikuje w Urdu książki z tematyki feminizmu, środowiska, edukacji i nowoczesnej myśli.
Źródło:spiegel.de